Đến tháng 8 năm 1969 thì bệnh tình của Bác ngày một nặng thêm. Khi phát hiện triệu chứng tim tưới máu não không đều, những bác sĩ đề xuất Bác không lên xuống cầu thang và ở nhà sàn nữa. Vậy là có tín hiệu nghiêm trọng về tình hình sức khỏe thể chất của người ; tuy thế Bác vẫn chưa ngừng thao tác. Mặc dù đang phải trải qua những cơn đau kinh hoàng, nhưng hai tay Bác vẫn để trên bụng, bình thản đến kỳ lạ .
Năm ấy, nước những triền sông dâng to, Bác nằm đó mà vẫn như lắng nghe nước những dòng sông xa gần chảy xiết. Nếu không vì ốm đau thì Bác đã đến tận nơi xung yếu như những mùa trước đó. Sợ con lũ có đột biến không bình thường, Trung ương mời Bác lên An toàn khu, nhưng Bác bảo : “ Bác không hề xa dân ”. Và Bác chỉ yên lòng khi Thủ tướng Phạm Văn Đồng báo cáo giải trình việc phân lũ cứu dân đã được thực thi khẩn trương, chu đáo. Mỗi lần tỉnh dậy, câu tiên phong Bác hỏi : – Mực nước sông Hồng đã rút chưa ?
Hàng ngày Người vẫn nghe những chiến sỹ trong Bộ Chính trị đến báo cáo giải trình việc làm ở hậu phương và tiền tuyến, Bác vẫn đọc sách báo, bản tin và ghi lại bút tích ở những bài Bác chăm sóc. Bác bảo chiến sỹ ship hàng : lưu lại nét chì đỏ ở bài : “ Nam Bắc là một nhà, là bạn bè ruột thịt, quyết không hề chia cắt được ” đăng trên báo Thống nhất, và khoanh tròn chữ “ Ních – xơn hoãn rút quân ” …
Trong cuốn sổ tay, Đại tướng Võ Nguyên Giáp có ghi rõ từ ngày 24/8 trở đi, Bác mệt nặng. Mặc dù ốm mệt, Bác vẫn rất quan tâm tình hình quốc gia. Khi tỉnh lại, Bác hỏi : “ Hôm nay miền Nam đánh thắng đâu ? ” và Đại tướng đã vấn đáp : “ Xin Bác yên tâm chữa bệnh cho khỏe … để rồi được báo cáo giải trình tỉ mỉ với Bác về chiến sự ở miền Nam ” .
Ngày 26/8, sức khỏe thể chất của Người diễn biến phức tạp, Hội đồng giáo sư, bác sĩ và những y tá của Viện Quân y 108 liên tục túc trực bên người để chăm nom, theo dõi diễn biến sức khỏe thể chất. Khi tỉnh dậy, Người nói muốn được nghe một khúc dân ca. Cô y tá Ngô Thị Oanh xuất hiện lúc đó đã hát “ Bài ca người chiến sỹ quân y ” theo làn điệu dân ca, mà sau này nhạc sĩ Trần Hoàn đã viết : “ Người muốn đem đến tận vô cùng bài ca quốc gia theo Bác đến bát ngát ”. `
Ngày 29/8, buổi chiều, Thủ tướng Phạm Văn Đồng đến thăm Người. Vừa tỉnh lại, Người hỏi : “ Các chú sẵn sàng chuẩn bị lễ kỷ niệm Quốc khánh đến đâu rồi ? ”. Nghe Thủ tướng báo cáo giải trình, Người dặn : “ Các chú nhớ phải bắn pháo hoa mừng thắng lợi để động viên ý thức chiến đấu của nhân dân ”. Dù đời sống chỉ còn trong gang tấc, Bác vẫn muốn ra dự lễ, gặp đồng bào 5 – 10 phút để đồng bào đỡ lo. Bác đã trao đổi với chiến sỹ Lê Văn Lương và chiến sỹ Vũ Kỳ rất đơn cử : “ Bác sẽ buộc khăn che cổ, Bác ra ngồi sẵn trong đoàn quản trị rồi mới kéo màn che của hội trường và khởi đầu cuộc mít tinh. Bác sẽ nói thế nào để đồng bào không biết là Bác đau ” ( nhưng rồi Quốc khánh năm đó, trên lễ đài vắng Bác ) .
Vẫn như thường lệ, vào ngày đầu tháng, giờ đầu, Bác dành thời hạn để nghe Ban Tuyên huấn báo cáo giải trình về gương “ Người tốt, việc tốt ”. Hôm 31/8, sau khi dứt cơn mê, Bác gọi chiến sỹ ship hàng, nói : – Mai là ngày đầu tháng, chú nhớ nhắc chú Hà Huy Giáp đến báo cáo giải trình cho Bác nghe gương “ Người tốt, việc tốt ” .
Bác gửi thưởng huy hiệu của Người cho 7 thiếu niên gan góc, ngay thật, nhặt được của rơi đem trả lại người đánh mất, quả cảm lao xuống sông cứu người bị nạn. Bác gửi lẵng hoa khuyến mãi ngay những chiến sỹ tên lửa Sư đoàn 361 khi được nghe báo cáo giải trình những chiến sỹ đã bắn rơi một máy bay không người lái của Mỹ. Ngày 01/9 năm đó, kỷ niệm 24 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, Bác gửi vòng hoa tới viếng những liệt sĩ Thành Phố Hà Nội .
Trong những ngày đó, Bộ Chính trị Trung ương Đảng quyết định hành động điều động thêm một số ít cán bộ, nhân viên cấp dưới y tế giỏi của những bệnh viện lớn cùng 1 số ít thiết bị văn minh đến cứu chữa cho Bác .
Tỉnh dậy, thấy có mấy nữ y tá ở cạnh, Bác hỏi chiến sỹ ship hàng : Những ai thế chú ?
– Thưa Bác, đó là những chiến sỹ nữ y tá của bệnh viện 108 quân đội được điều động đến để Giao hàng Bác .
Lần trước, Bộ Chính trị cũng điều động đến một bác sĩ. Khi xin quan điểm, Bác nói :
– Các chú biết đấy, người già thường khó chiều chuộng, mà người già có bệnh tật lại càng khó chiều chuộng hơn. Các chú hỏi xem chiến sỹ ấy có đồng ý chấp thuận vào đây không ?
Lần này, những cô y tá vào lúc Bác mệt nặng. Nghe chiến sỹ ship hàng nói xong, Bác chậm rãi :
– Các cháu còn trẻ, đang tuổi ăn ngủ. Bác biết những cháu rất thương Bác, nhưng không nên để những cháu ở đây, những cháu gái là dễ xúc động lắm .
Thoáng nhìn thấy những bông hồng cắm trong lọ để trên tủ nhỏ ở đầu giường, Bác hỏi chiến sỹ ship hàng :
– Hoa trong vườn phải không ? Nếu còn, chú hái vào Tặng những cháu gái .
Khi chiến sỹ Giao hàng ra vườn hái hoa cầm vào, Bác liền bảo : Bác đang mệt, chú thay mặt đại diện Bác Tặng mỗi cháu một bông hồng .
Các nữ y tá chiến sỹ được vào Giao hàng Bác Hồ đã là một vinh dự rồi. Vinh dự lớn hơn là những cô lại được Bác khuyến mãi ngay hoa lấy trong vườn Phủ quản trị. Tất cả những cô đều nhòa nước mắt, lặng yên, bởi trong lúc đang chống chọi với những cơn đau, Bác Hồ không nghĩ về mình mà còn lo cho cả miền Nam, cho niềm hạnh phúc của nhân dân và cho niềm vui của mọi người .
Những người được tận mắt chứng kiến những khoảng thời gian ngắn Bác trở bệnh đã không cầm được nước mắt khi nghe người nói : “ Quê mình ở Nam đàn, Nghệ An nhưng mẹ mình mất ở xứ Huế, cha mình mất ở Cao Lãnh. Quê mình trải dài quốc gia. ở những nơi như Huế, Phan Thiết, Hồ Chí Minh … trước lúc đi ra quốc tế, mình dã từng sống và đã đi đến nơi, nhưng chưa về đến chốn ”. Cái chốn mà cả cha và mẹ Người đều trút hơi thở sau cuối. Người ý kiến đề nghị cho người uống chút nước dừa. Như hiểu được lòng của Bác, những người Giao hàng đã ra hai cây dừa trước nhà sàn, đó là hai cây dừa giống miền Nam, hàng ngày Bác vẫn chăm nom, lấy ở mỗi cây một trái, bổ ra lấy nước mời Bác uống. Bác đã nhấp một chút ít nước dừa để coi như được mang theo mình vào cõi trường sinh sự “ Nhớ miền Nam nỗi nhớ nhà ” .
Ngày 02/9/1969, bệnh của Người diễn biến rất xấu và mỗi lúc một trầm trọng. 9 giờ 47 phút, Người qua đời sau một cơn đau tim bất ngờ đột ngột rất nặng và đến lúc này, Người mới thật sự ngừng góp sức công sức của con người, trí tuệ, cuộc sống mình cho Đảng, cho dân, cho quả đât .
Trong Di chúc Người để lại cho toàn Đảng, toàn dân còn ghi : “ Suốt đời tôi ship hàng Tổ quốc, Giao hàng cách mạng, ship hàng nhân dân ”. Nay dù phải từ biệt quốc tế này, tôi không có điều gì phải hối hận, chỉ tiếc là tiếc rằng không được Giao hàng lâu hơn nữa, nhiều hơn nữa ” .
Ý nghĩa câu chuyện:
Câu chuyện để lại cho tất cả chúng ta sự kính phục nhân cách của Người, dâng cả cuộc sống cho dân tộc bản địa, đến những phút cuối cuộc sống Bác cũng chỉ lo do dân, cho nước .
Bài học kinh nghiệm:
Tấm lòng vì dân, vì nước của Bác đáng cho tất cả chúng ta cảm phục, là bài học quý báu cho mọi người học tập và noi theo, trong việc làm cũng như trong đời sống phải biết yêu thương chiến sỹ, đồng bào, sống có nghĩa có tình, gạt bỏ quyền lợi riêng, tổng thể vì quyền lợi chung, góp sức sức lực lao động, trí tuệ vì dân, vì nước trong bất kể điều kiện kèm theo và thực trạng nào .